Nout Wellink: ‘het is de tweede klap die echt hard aankomt’

Nout Wellink is oud-president van de Nederlandsche Bank. Tegenwoordig zit hij in het bestuur van ICBC, de grootste bank ter wereld. In de podcast ‘Leaders in Finance’ maakt hij zich zorgen over de échte klap die nog moet komen in de coronacrisis en adviseert hij het westen meer te leren van China.

Jeroen Broekema heeft vandaag de nieuwste aflevering van zijn podcast ‘Leaders in Finance‘ online gezet. Hierin gaat hij het gesprek aan met Nout Wellink. Directe reden is de lancering van diens boek afgelopen maand, getiteld ‘Ontgelden: monetaire crisis, corona en het Chinese perspectief’.

Wat is er allemaal misgegaan in het verleden?

Wellink begon het boek te schrijven met de vraag wat hij in godsnaam kan toevoegen aan wat er allemaal geschreven is. “Langzamerhand rijpte bij mij de gedachte van ‘Ik moet niet meer over hele concrete banken gaan praten, maar ik moet proberen te doorgronden wat er onderliggend precies allemaal misgegaan is in het verleden’.”

Leren van eerdere crises

Toen hij nadacht over andere crises, zoals bijvoorbeeld de watersnoodramp, maar ook de financiële crisis en de coronacrisis, hij tot de conclusie kwam dat het niet zozeer is dat de eerste klap een daalder waard is, maar dat het de tweede klap is die écht hard aankomt. “Want dan is het systeem verzwakt. Dat hebben we bij de oliecrisis gezien, de tweede oliecrisis. Toen kwam de echte ellende. Dat hebben we bij de financiële crisis gezien in 2012, vier jaar later pas, hè. En dat zagen we ook bij de watersnoodramp van 1953. Daar zat maar een dag tussen, maar tussen de dag en de nacht van de eerste golf en de tweede was het hele systeem verzwakt.”

Na de eerste klap is het hele systeem verzwakt.

Eerst ontkenning, dan erkenning, dan onderschatting

Wellink is van mening dat wanneer je terugkijkt op dergelijke crises, er eigenlijk altijd op kleine schaal té laat wordt gereageerd. “Dat heeft te maken met het feit dat je eerst door een ontkenningsfase heengaat: ‘Het kan niet waar zijn!’ Bij elke crisis zie je dat: ‘Dat zal toch niet gebeuren, dit is een staartgebeurtenis eens in de tienduizend jaar’. Na die ontkenning komt de erkenning, maar dan is er de neiging om het te onderschatten. Op een gegeven moment kun je niet anders dan zien wat er onder je ogen gebeurt, zoals bij de financiële crisis in september 2008. Dan ben je te laat en het beroerde is dat je dan pas start met degenen te overtuigen die je nodig hebt voor je programma. Die hebben dan ook nog een proces door te maken. Dan moet je allerlei concessies doen om ze te overtuigen.”

Op een gegeven moment kun je niet anders dan zien wat er onder je ogen gebeurt.

Ernst van de situatie onvoldoende erkend

Verderop in de podcast legt Wellink nog maar eens uit dat zowel bij de watersnoodramp als bij de financiële crisis het niet zo was dat de risico’s en onzekerheden niet werden gezien, maar dat de ernst van de situatie onvoldoende werd onderkend.

En dit gebeurt nu ook bij de coronacrisis en de invloed ervan op de economie. “Mij lijkt het duidelijk dat we de tweede-ronde-effecten van deze crisis ernstig onderschatten. Ik heb in mijn boek geschreven: ‘kijk gewoon eens naar de financiële crisis en dan zie je dat jaren daarna – terwijl je al bezig bent om de overheidsfinanciering weer onder controle te brengen – toch de schuldenquota blijft oplopen, omdat die groei gewoon niet meer terugkomt op de manier waarvan je aanvankelijk dacht dat die zou terugkomen en het niveau van je nationale inkomen is verlaagd’.”

De groei die je verwachtte komt niet meer terug.

Reactie samenleving op schok heviger dan schok zelf

Hij denkt overigens dat de ergste effecten tijdens het crisis niet komen uit bijvoorbeeld de problemen in het bankwezen, maar vanuit de reacties van de samenleving óp die problemen. “Het is duidelijk dat die effecten in de samenleving op die externe schok een veelvoud van de schok zelf zijn. De corona-crisis, dat is een schok op de samenleving en op de economie. Als die schok niet meteen als het ware geëlimineerd wordt – zoals we ook sneller hadden moeten doen bij de financiële crisis – dan is dat effect op de samenleving, een onzekerheid die ontstaan is, een stuk groter dan de initiële schade van de schok zelf.”

In de podcast staat presentator Jeroen ook even stil bij de aandelenkoersen die weer enorm oplopen de laatste tijd. “Terwijl ik denk: ‘we zitten in één van de allergrootste crisis die we ons kunnen bedenken’.”

Volgens Wellink komt dit door het erg ruime monetaire beleid. “Overigens zijn niet alleen de centrale banken de schuldigen van de lage rente, want het komt natuurlijk ook door de economie die zwak is. Maar de centrale banken geven een soort garantie dat de rente heel laag zal blijven. Veronderstel dat ik een miljoen heb, wat moet ik met dat geld doen als me net meegedeeld is dat het rendement op een staatslening nul blijft voor de komende tien jaar? Dan ga ik andere dingen zoeken. Dus wat je ziet is dat de huidige renteomgeving mensen drijft naar speculatieve objecten. Wat kun je anders doen dan beleggen in aandelen?”

Waar kun je nog anders heengaan dan naar aandelen?